نمایش موارد بر اساس برچسب: معیار دوره بندی

  محققان علم تاریخ هنوز تعریف دقیقی از تاریخ میانه ایران که موضوع مطالعه و بررسی ما در این تارنما است ارائه نداده‌اند و به همین خاطر دامنه زمانی تاریخ میانه ایران همچنان حدود و مرزهای دقیق و مشخصی ندارد. برای آن که تاریخ میانه را به لحاظ زمانی مشخص کنیم، می بایست معیارو شاخص‌های علمی داشته باشیم تا بتوانیم مرز تاریخ میانه را از دوره باستان و عصر جدید و معاصر متمایز نماییم. 

  انجام مطالعات مقایسه‌ای یکی از شیوه‌های اساسی است که می‌توان با بهره گرفتن از آن به معیارها و شاخص‌هایی برای تعریف دوره میانه دست یافت. البته توجه داشتن به مطالعات دیگر هرگز به معنای انطباق دادن تاریخ ایران با کشورها و مناطق دیگر نیست، چرا که ما به اصالت دوره‌های تاریخی باور داریم و بر این عقیده‌ایم که تاریخ هر سرزمین بنا به تجربه‌های تاریخی که مردمان آن سرزمین از سر گذرانده‌اند ویژگی‌های خود را دارد و از این رو حتی در زمینه دوره‌بندی نیز می‌بایست تعریف‌ها و شاخص‌های خود را داشته باشد. ولی این مساله مغایر با استفاده از معیارهای علمی دیگران برای ارائه تعریف دقیق‌تر نیست.

 وا‌ژه‌های Medieval  یاMiddle  

  در واژه‌نامه‌ها به این صورت تعریف شده است: «قدیمی ومد افتاده، کهنه و منسوخ، متروک، عقب افتاده، توسعه نیافته، ساده و دمدستی، دهاتی، بی‌فرهنگی و کم استعداد».[1] همان‌طور که از تعاریف داده شده برمی‌آید،  اصطلاح میانه چندان مفهوم مثبتی ندارد و بیشتر بر عقب ماندگی و به روز نبودن اشاره دارد. بربریت و اعمال و رفتار بی‌رحمانه از دیگر معانی است که از اصطلاح میانه استخراج می‌شود. [2]

  در تعریف دوره میانه نیز نوعی مفاهیم منفی به چشم می‌خورد که از آن جمله می‌توان به «دوره پس از کلاسیک، پیش از رنسانس، گوتیک و عصر بربرها و وحشیگری» اشاره کرد. [3]تمایلات منفی نسبت به دوره میانه و حوادث رخداده در آن آن‌قدر زیاد است که از این دوره با نام «عصر سیاه» یاد می‌کنند. [4] اصطلاح عصر سیاه توسط متفکران ایتالیایی در دوره رنسانس ایجاد شد. این متفکران که به دنبال زنده کردن عظمت‌های فرهنگی و تمدنی اروپا در دوره باستان و کلاسیک بودند، این اصطلاح را برای متمایز ساختن عصر خود از دوره پیشتر که از نگاه آنها برابر با عقب‌ماندگی در حوزه‌های مختلف فکری و فرهنگی بود به کار بردند. 

  اما بسیاری از متفکران علم تاریخ معتقدند که اصطلاح عصرپیش از رنسانس به خاطر بار منفی آن گمراه کننده است. این اصطلاح باعث بی‌توجهی به دستاوردهای مهم عصر میانه اروپا بویژه در مذهب، آموزش و حکومت‌داری است و این که این دوره زوایای بسیاری برای فهمیدن و کشف کردن دارد.[5]

 منظور متفکران علم تاریخ در اروپا از عصر میانه، از زمان سقوط امپراطوری روم در 476 میلادی تا فتح قسطنطنیه به دست سلطان محمد دوم در 1453 میلادی است. گرچه بنا به معیارهای مختلفی که برای تعیین این دوره از تاریخ اروپا و تمایز آن از دوره‌های پیش و بعد از آن انجام شده است، این مرزبندی همواره دقیق و خدشه‌ناپذیر نیست و بر آغاز و بویژه پایان آن که مصادف با عصر رنسانس در اروپا است اما و اگرهای زیادی وارد شده است. بسیاری از متفکران بنا به معیارهای مذهبی، هنری، اقتصادی و سیاسی پایان عصر میانه را قرن 13، 14 و یا 15 میلادی در نظر گرفته‌اند.[6]  

  بنا به توضیح کوتاهی که در مورد اصطلاح عصر میانه در اروپا زده شد، می‌توان به این نتیجه رسید که عصر میانه در هر سرزمین بنا به رخدادهای مختلفی که در آن کشور رخ داده است خصایل و ویژگی‌های خاص خود را دارد. بسیاری از متخصصان علوم انسانی اصولا به تقسیم‌بندی و دوره‌بندی در تاریخ اعتقادی ندارند و تاریخ ایران را جریان مداومی از حوادث و رویدادها می دانند که چون حلقه‌های زنجیر در هم گره خورده و هرگز قابل تفکیک و جداسازی نیستند. از جمله این اندیشمندان دکتر احمد اقتداری  و دکتر علی انوشهر  هستند که مصاحبه ایشان در همین سایت درج شده است.

  با این همه برخی از متفکران از جمله دکتر رسول جعفریان به تقسیم بندی تاریخ ایران به دوره های مختلف اعتقاد دارند. به نظر می‌رسد تقسیم تاریخ ایران به دوره‌های مختلف می‌تواند زمینه انجام تحقیقات دقیق‌تر را در مورد این دوره فراهم سازد. این دوره‌بندی می‌بایست بر اساس معیارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، نظامی، معماری و هنری صورت ‌گیرد.  بر این اساس از شما خواننده عزیز خواستاریم تعریف‌ها و معیارهای علمی خود از دوره میانه ایران را برای ما ارسال نمایید تا در این تارنما به ثبت برسانیم.  

مریم کمالی